SZACHY

wladek

-
czwartek, 21 marca 2013

Schematy matowe – czemu warto je znać i o tym jak można zamatować swojego tatę
--
Okazuje się, że wiele osób nie ma dobrze opanowanych schematów matowych.
Czy oni coś w ten sposób tracą? Na pierwszy rzut oka nic, ale przy
bliższym spojrzeniu – dość dużo. Przede wszystkim będą miały trudności
w rozpoznaniu sytuacji, gdy nadarzy się okazja na wykorzystanie tych
schematów. A czy te wzorce matowe mają zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy
matujemy gołego króla? Otóż nie! Cały problem tkwi właśnie w tym, że one są wykorzystywane
na każdym etapie partii! Najczęściej posługują się nimi silniejsi gracze w grze środkowej
– z uwagi na największe możliwości ataku matowego na króla i potencjalne
ogromne komplikacje czające się na tych, którzy odważą się je wykorzystywać.
Jednak warto podkreślić, że mają one zastosowanie również w grze końcowej
, gdzie także bywają nie tylko pułapki, ale również próby zorganizowania siatki matowej.
Wówczas brak dobrej znajomości takich schematów – a następnie dobrego ich przećwiczenia
na kilkudziesięciu przykładach – będzie powodował błędy.
Jak to możliwe? Otóż nie zdając sobie sprawy z możliwych siatek matowych
– będziemy czasami zmuszani do tego, aby oddać materiał po to, aby uniknąć mata.

[link widoczny dla zalogowanych]

Teraz pojawia się pytanie skąd wziąć takie schematy matowe.
Otóż bywają one przede wszystkim w książkach dla początkujących
(a nawet dla dzieci) lub też są zawarte w ogólnych podręcznikach do nauki gry w szachy.
Uważam, że warto zobaczyć przyjrzeć się tym oto poniższym pozycjom.

Pierwsza z nich to książeczka (a raczej broszura) Bogdana Zerka Schematy matowe
(wydanie język polski/uniwersalny - każdy na świecie może zrozumieć
obrazki czyli szachowe diagramy, 48 stron), natomiast druga to książka
„How To Beat Your Dad at Chess” napisana przez arcymistrza
Murray'a Chandlera (wydanie język angielski, 128 stron).

Autor książki Bogdan Zerek, tak oto pisze o swojej książeczce (broszurze)„Schematy matowe”:
Obserwując grę dzieci i szachistów do II kategorii zauważyłem pewną prawidłowość.
Ich gra sprowadza się przede wszystkim do liczenia różnego rodzaju
wariantów, które często mają niewiele wspólnego z oceną pozycji i jakimkolwiek
planem gry. Nie wyobrażają sobie sytuacji czy ustawień, które można osiągnąć.
Podobnie jest z pozycjami matowymi. Dzieci i szachiści niższych kategorii
nie znają konstrukcji matowych (schematów matowych) stwarzanych
przez poszczególne bierki lub grupy figur. Nie potrafiąc wyobrazić sobie
jakie maty mogą (wcale nie muszą) powstać w danej pozycji stają się bezradni
w takich sytuacjach i bardzo często rezygnują z kombinacji.
Tłumaczą się tym, że nie mogli doliczyć, albo bali się grać, nie widząc możliwości matowania.
Aby ułatwić dzieciom grę i nauczyć je właściwego myślenia, stworzyłem
zbiór matów, które wykonują różne bierki szachowe.
Oczywiście można go poszerzyć dopisując własne przykłady, ale przedstawione
w prezentowanej książce Schematy matowe są w pełni wystarczające.
Chciałbym dodać, że celowo nie napisałem pracy "Mat w jednym posunięciu"
, ponieważ nie chodzi o to, aby dziecko znalazło mata w jednym
ruchu, ale zapamiętało sytuację matową (schemat).
Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci, szachistów do II kategorii
i trenerów szachowych, a także dla wszystkich szachistów, którzy mają problem
z wyobrażeniem sobie różnorodnych sytuacji matowych.

[link widoczny dla zalogowanych]

Natomiast pozycja Murray'a Chandlera „How To Beat Your Dad at Chess” (Jak pokonać swojego tatę w szachy), jest tak oto charakteryzowana przez wydawnictwo i recenzentów:
To nie jest wyłącznie książka dla dzieci – za „tatę” możesz wstawić dowolnego przeciwnika, który systematycznie cię ogrywa! Ta książka uczy 50 śmiertelnych matów – podstawowych wzorców ataku, które stale pojawiają się pomiędzy zawodnikami wszelkich poziomów. Każdy motyw matowy jest dokładnie i prosto wyjaśniony, jak też jest podanych kilka opisowych przykładów. Test końcowy pozwala czytelnikowi sprawdzić umiejętności rozpoznawania wzorców (schematów). Jest to doskonała kolekcja ukazująca w jaki sposób wymusić mata – poprzez znakomicie dobranych 50 przykładów – wszystkie pięknie wyjaśnione i ilustrowane (diagramami).
[link widoczny dla zalogowanych]

Można także pobrać próbkę książki z poniższego linka:
[link widoczny dla zalogowanych]

Poniżej krótka lista linków, które pokazują najczęstsze maty:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Tutaj natomiast możemy sprawdzić naszą znajomość niektórych wzorców matowych (białe zaczynają i matują w 1 ruchu). W każdym linku znajduje się test w którym jest 12 pozycji.
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Natomiast tutaj możemy zobaczyć animowane obrazki (matowe finały):
[link widoczny dla zalogowanych]

A tutaj kilka linków (pliki PDF), które można przejrzeć lub ściągnąć (wszystkie ukazujące matowe finały):
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Natomiast ostatni link zawiera plik PDF w którym trzeba rozpoznać czy jest mat czy pat oraz czy jest możliwy jakikolwiek prawidłowy ruch czarnych. Pozycja bardzo dobra dla nauki dzieci.
[link widoczny dla zalogowanych]

Szczególnie polecam książkę Murray'a Chandlera „How To Beat Your Dad at Chess”, gdyż uważam, że bardzo ładnie pokazuje 50 najczęściej stosowanych w praktyce ataków (i finałów) matowych – zwłaszcza będzie ona przydatna dla graczy w przedziale rankingowym 1000-1600. Według mnie jest znakomita i bardzo przystępnie nie tylko pokazuje, ale także uczy w jaki sposób wykorzystywać pozycję w której „finał matowy dojrzał do realizacji”. Wbrew pozorom nie jest ona wyłącznie dla dzieci lub początkujących szachistów, gdyż osoby, które chcą uzupełnić braki w swojej edukacji – także mogą czegoś się nauczyć.

Natomiast broszura „Schematy matowe” Bogdana Zerka według mnie powinna być dostępna bezpłatnie jako forma reklamy wydawnictwa (i w ten sposób pozyskiwania potencjalnych klientów innych książek szachowych). Zawarte w niej pozycje (w sumie aż 273 diagramy, co odpowiada 95-99% realnie potrzebnych w praktyce schematów) są bardzo dobrze dobrane i użyteczne. Uważam jednak, że bez wsparcia ze strony opisu i co najmniej kilkudziesięciu przykładów – są mniej więcej tym samym co wydanie tabliczki mnożenia lub alfabetu: na pewno są ważną pomocą dla początkujących szachistów, ale moim zdaniem tego typu broszury powinny być dostępne bez żadnych opłat dla każdego (zwłaszcza jak jest to w formie bez żadnego komentarza, przykładów oraz wyjaśnienia mechanizmów).

Autor: Tomasz

2 komentarze:

Anonimowy27 marca 2013 12:27:00 CET
Świetny wpis, rewelacyjny. Tego mi brakowało. Trenuję taką małą isototkę i nie bardzo wiedziałem jak ją skłonić do szukania matów w czasie partii i teraz wiem, brakowało jej schematów, których mogłaby odszukiwać. Dzięki za wpis i dodatkowo zawarte linki do dokumentów - to bardzo użyteczne. Odbieram ten wpis za bardzo profesjonalny i pomocny.
Andrzej B

Odpowiedz

@Andrzej
Cieszy mnie, że małe istoty są zachęcane do korzystania z bogactwa tego co oferują szachy! Linków, dokumentów i artykułów są tysiące - niekiedy szalenie trudno jest mi wybrać to co ma być ważne (dobre, darmowe, przydatne) dla osób, które poszukują odpowiedzi na swoje problemy (pytania) związane z szachami.

Jeśli interesują cię Andrzeju podobne dokumenty, to w Google (wyszukiwarkę) można wpisać: "mate patterns" albo "checkmate patterns". Jak znajdziesz nieco wolnego to można pobawić się także w przeglądanie stron przy wpisaniu takiego zwrotu: "chess for kids". Ostrzegam jednak, że może to być bardzo długa i niekiedy żmudna zabawa. Niemniej niektóre znalezione materiały mogą być bardzo przydatne.

Odpowiedz
---

wladek

---
Rekord Swiata w Niemczech

[link widoczny dla zalogowanych]

PS
Kiedys kazdy rozwiazujacy zadania szachowe mial szachy diagramowe
( tak jak gracze korespondencyjni i kompozytorzy szachowi)
dzis tylko sporadycznie szachista uzywa szachow diagramowych.
Efekt jest taki , ze chcac pokazac koledze cos ciekawego z dziedziny szachow
nie ma mozliwosci.... kolegow mamy gdzie? najwiecej w Szkole!!
Czy w szkole sa szachy? Tak prawie w kazdej! Szachy sa w kazdym
komputerze... Tylko czy wolno grac? To juz jest problem.
Bylem w kilku szkolach i prawie wszedzie nie mozna wejsc na [link widoczny dla zalogowanych]

Wzamian mozna wejsc tak gdzie sa strzelaniki , wyscigi ...
gry niedozwolone.... to podobno jest dobre do edukacji...
Szachy to trudna gra i nadaja sie dla dziadkow ... mlodziez potrzebuje wyszumiec
sie i wyladowac.... Tak mi tlumaczy jeden z pedagogow szkolnych.
Pedagog pewno ma racje , bo ukonczyl studnia a ja nawet nie bylem
nigdy zwiedzic uczelni...
Wiec nie mam co robic w Polskiej Szkole...
Trzeba szkole Szachow prowadzic na internecie...
Tu jest wiecej do zrobienia... z dziedziny Szachow.
-------
-
Matowanie na Ekranie
--------

2

Diagram -- 1
Mat w 2 posunieciach -- #2 -- Dwa rozwiazania --- 1. Wa4!+ - Kd3 -- 2. Hd2 - mat

Rozwiązanie: 1. He6!+
1. ... Kf3 ---- 2. O-O --- mat --------- Diagram -- 5
1. ... Kd3 --- 2. O-O-O - mat --------- Diagram -- 6

Rozwiązanie: 1. Wa4!+
1. ... Kd5 ----- 2. Wh5 -- mat ------- Diagram -- 3
1. ... Kf3 ____ 2. Hh3 -- mat
1. ... Kd3 ----- 2. Hd2 -- mat --------- Diagram -- 2

------ Siatka matowa -- 2. Wh5 - mat ---------- siatka matowa - 2. Hh3 - mat --

3_4

1. Wa4!+... Ke5 --- 2. Wh5 -- mat ----- 1. Wa4!+ - Kf3 -- 2. Hh3 - mat

----------------

5_6

---------- Diagram --- 5 -------------------- ---------------------- diagram -- 6
1. He6!- Kf3 - 2. 0-0# - mala Roszada -- 1. He6! - Kd3 - 2. 0-0-0# - duza Roszada
-----
-----------
Dwa rozwiazania ... a czemu nie!
---
Ukladane z pomoca [link widoczny dla zalogowanych]
----------
Takie zadania podajemy dla szachistow na diagramach szachowych...
Dobrze jest nauczyc uczniow --- ustawiania diagramow szachowych.
----

wladek

-
Nauka matowania -- Wiezami

Study by H. Rinck - 1921

[link widoczny dla zalogowanych]

-

1_2

Diagram -- 1
Biale wygrywaja -- #7 ---- --- ---- 1. We7+ - Kh8 - 2. Kh6! -- grozi - 3. Wh7 - mat

----

3_4

- Diagram -- 3
Jesli WIEZA - gra na _f8 ----- ---- --- --- Trzeba grac - 2. ... Wge8 -- 3. Wdd7!
to - 3. Wh7+ - Kg8 - 4. Wg1 - mat -- grozi - 4. Wh7+ - Kg8 - 5. Wdg7+ Kf8 - 6. Wh8#

-

Diagram -- 5
3. Wdd7! - Kg8! -
4. Wg7+ - Kh8 - 5. Wh7+ - Kg8 - 6. Wdg7+ - Kf8 - 7. Wh8#

Zamiast komentowac -- wystarczy pokazywac pozycje szachowe na diagramach.
---